Voorleestekst 1 (1 blz.):

Sem fietst tussen de weilanden op weg naar het huis van Saar. Ze hebben afgesproken met hun club GTTVDNMWS!. … t/m … De Club bestaat uit vrienden die samen op pad gaan om de slootjes, de weilanden en de bossen in de buurt schoon te houden van allerlei zwerfafval.

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Nabespreken: Wie heeft er wel eens samen met anderen iets moois gedaan? Iets waarvan je vindt dat het de wereld een beetje ‘leuker, eerlijker of schoner’ maakte? Laat de kinderen hun verhaal delen met ruimte voor vragen.
  • Reflectie: Geef de leerlingen 2 minuten de tijd om na te denken over wat zij zelf dit schooljaar kunnen doen om de wereld een beetje ‘leuker, eerlijker of schoner’ te maken. Bespreek een aantal ideeën met elkaar. Vraag aan de kinderen of ze dit in hun eentje kunnen. En vraag hen waarom het makkelijker en leuker wordt om het met anderen samen te doen. 

Vrienden die met elkaar iets positiefs doen.

Voorleestekst 2 (1 blz.):

Vandaag komen ze bij elkaar om de mogelijke opruimacties te bespreken na de tornado van vorige week. Een tornado? In Nederland? … t/m … Het dak is weggewaaid en een paar grote bomen zijn op de kleedkamers gevallen.

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Kringgesprek 1: Kan iemand uitleggen wat klimaatverandering is? Hebben jullie weleens extreem weer meegemaakt? Wat gebeurde er toen? Wat is de relatie tussen klimaatverandering en energie?
  • Kringgesprek 2: Hebben jullie thuis of op school als gevolg van een hevige regenbui weleens een lekkage of overstroming gehad? Bij wie zijn er thuis toen extra maatregelen getroffen tegen wateroverlast in de toekomst? En zijn er op school voorzieningen aangebracht om bij een heftige onweersbui het overtollige regenwater op te kunnen vangen?

Doordat de temperatuur op aarde warmer wordt, krijgen we te maken met extremer weer zoals zware hoosbuien, hitteperiodes en ook tornado’s.

Voorleestekst 3 (5 blz.):

Als Sem vlakbij de rand van het bos is, ziet hij een groepje jongens staan. Sem fietst er snel naar toe om te kijken wat er aan de hand is. … t/m … Gerben krijgt een rode kleur. ‘Dat gaat jou helemaal niets aan wijsneus!’ roept hij lachend.

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Inleiding op opdracht: We zijn allemaal gelijk en we horen er allemaal bij. Dat is een van de punten van Gezond&Happy. Gepest worden is niet fijn, voor niemand. Iemand die pest, die kwetst. En iemand die wordt gepest, voelt zich onveilig waardoor het moeilijk is om zichzelf te kunnen zijn. Ondanks dat niemand wil dat er wordt gepest op scholen en buiten schooltijd, gebeurt het wel. Het gebeurt ook best veel. Dat is toch raar, want niemand wordt er blij van! Ook een pester voelt zich namelijk vaak rot nadat hij/zij heeft gepest.
  • Samen sterker: Het kan zijn dat tijdens deze opdracht ruimte nodig is om in te gaan op persoonlijke verhalen. De opdracht kan dan op een later moment worden vervolgd.
    • Neem allemaal twee minuten de tijd om na te denken over pesten op school: Hoe kun je zorgen dat elk kind zich op school veilig voelt? Deel hierbij eventueel de tip dat kinderen minder pesten als ze elkaar goed kennen.

Een onveilige situatie: meerdere jongens tegens één. Sem is stoer en komt op voor Jonathan. Hij krijgt ook hulp van Gerben.

   

   

   

   

Vervolg samen sterker:
    • Bespreek de ideeën in tweetallen en maak samen één voorstel.
    • Zoek een ander tweetal en bespreek elkaars voorstellen. Maak met zijn vieren één voorstel.
    • Bespreek de voorstellen in de kring. Is er een voorstel dat al geschikt is om samen uit te gaan voeren?

Voorleestekst (1 blz.):

Sem en Jonathan fietsen terug naar de boerderij. De moeder van Sem geeft Jonathan schone kleren. … t/m … ‘Oh ja,’ zegt Sem, ‘dat moest een sportieve wedstrijd worden om geld in te zamelen voor de nieuwe zonnepanelen op de scholen.’

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Kringgesprek: Hebben jullie op school weleens een actie gedaan om geld in te zamelen voor een goed doel? Wat was het goede doel? En hoeveel geld is er toen ingezameld? Vind je dat veel geld? Waarom wel/niet? Als je je best doet om geld op te halen voor een goed doel, is het fijn om achteraf te horen of het geld ook goed is besteed. Dus of het gewenste bedrag opgehaald is en het geld is besteed zoals het van tevoren was bedacht. Geldt dit voor de actie op jullie school? Heb je gezien of gehoord wat er precies met het geld is gebeurd?
  • Creatieve sessie: Is er iets op school dat leerlingen graag zouden willen? Zo ja, doe een creatieve sessie met hen met een techniek waarmee ze buiten de standaard kaders gaan denken:
    • Inventariseer ideeën die de leerlingen op school graag willen en schrijf deze onder elkaar op het (digi)bord.
    • Laat alle leerlingen op max. 3 ideeën stemmen door een streepje achter het idee te zetten en ga de volgende stappen alleen doen met het idee met de meeste stemmen. Zijn er meer? Kies er dan één.

Actie om geld in te zamelen voor een goed doel.

   

   

   

   

Vervolg creatieve sessie:
    • Vraag of alle leerlingen het gekozen idee goed begrijpen.
    • Vraag hoeveel oplossingen ze kunnen bedenken om het idee te realiseren. Verdubbel dit aantal. Het is de bedoeling dat de leerlingen tenminste zoveel oplossingen gaan bedenken.
    •  Laat elke leerling in stilte het gevraagde aantal oplossingen opschrijven. Geef de leerlingen ruim de tijd, ze moeten juist doorgaan als ze merken dat het lastig wordt. Dat vergroot de kans op interessante oplossingen.

Voorleestekst (2 blz.):

‘Ja,’ zegt Jonathan, ‘dat was het ook. Totdat ik de 3-2 maakte in de laatste minuut. … t/m … ‘Ja, die ben ik,’ zegt Jonathan, ‘Sander kan blijkbaar niet zo goed tegen zijn verlies.’

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Maak een ‘klassentalentenweb’: Zet in het midden van het (digi)bord de naam van de klas of groepsaanduiding. Vraag aan de leerlingen om iets moois te noemen van een klasgenoot, maar zonder de naam van het kind te noemen dat het talent heeft. Probeer net zoveel mooie talenten/competenties op te schrijven als dat er kinderen in de groep zitten. Het resultaat zal een mooie beschouwing zijn van de talenten van de klas. Iets om met elkaar heel trots op te zijn. Misschien spreekt het u aan om het web te delen met de ouders van de leerlingen?
  • Kringgesprek: Soms kunnen kinderen jaloers zijn op het talent van een ander. Toch willen kinderen hun talent heel graag delen en inzetten. Wat kunnen jullie bedenken om in de klas gebruik te maken van elkaars talenten? Zo voorkom je dat je jaloers wordt of net zo reageert als Sander.

Elk kind heeft talent. Het ene kind kan goed leren, het andere kind goed sporten, weer een ander maakt mooie muziek of tekent prachtig. Maar soms zijn er kinderen met (heel) veel talent en dat kan weleens tot jaloezie leiden.

Voorleestekst (1 blz.):

‘Ik denk dat we wat moeten verzinnen, om te zorgen dat Sander dit niet meer doet,’ brengt Sem in. … t/m … Als we het zwerfafval tussen de dorpen gaan opruimen, dat door de tornado echt overal ligt nu.’

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Kringgesprek 1: Welk soort afval zien jullie op straat, in het bos en in het water liggen? Maak een lijstje. Wat kunnen oorzaken zijn van de genoemde voorbeelden? Kies één of twee voorbeelden en vraag de leerlingen naar ideeën om dit type zwerfafval te voorkomen.
  • Kringgesprek 2: In zwerfafval worden vaak heel veel waardevolle grondstoffen gevonden, bijvoorbeeld drinkpakjes, plastic verpakkingen en metalen blikjes. Daar kunnen weer nieuwe grondstoffen van worden gemaakt. Zonde om zomaar weg te gooien dus! Sinds kort zit er statiegeld op kleine plastic flesjes. Denk je dat statiegeld helpt tegen zwerfafval? Waarom wel/niet?
  • Filosofisch gesprek: In de natuur zie je veel sigarettenpeuken liggen. Het lijken kleine stukjes papier met een beetje tabak erin, maar er zit ook plastic in. Wat denk je dat er kan gebeuren als deze sigarettenfilters op straat of in de natuur worden weggegooid? Help de leerlingen bij het gesprek door het stellen van doordenkvragen zoals: Is dat zo? Hoe weet je dat zo zeker? Zou het ook anders kunnen zitten? Is dat altijd zo? Kun je een voorbeeld geven? Kan het omgekeerde ook waar zijn?

Actiegroep die zich richt op het opruimen van zwerfafval.

   

   

  • Voors en tegens: Heeft een leerling of de groep wel eens meegedaan aan een ballonnenwedstrijd? Het ziet er zo vrolijk uit, al die gekleurde ballonnen die aan een touwtje in de lucht verdwijnen. Je kunt erdoor in contact komen met mensen in het buitenland, maar het kan ook zorgen voor de dood van vogels en dieren. Het heeft dus voor- en nadelen. Maak met de groep een onderbouwde mening over ballonnenwedstrijden. Bedenk met elkaar een goede oplossing voor de nadelen. Kunnen jullie een leuk alternatief bedenken?
  • Kringgesprek 3: Wie heeft er wel eens meegedaan met een zwerfafval-actie? Wat vonden de leerlingen daarvan? Wat hebben ze ervan geleerd? Willen ze nog een keer meedoen? Waarom wel/niet? 

Voorleestekst (2 blz.):

Jonathan kijkt op zijn horloge. ‘Oh sjips, helemaal vergeten, ik moet weg, ik ben echt bijna te laat.’ … t/m … Als ze bijna bij het huis van Sem zijn, zien ze een groepje jongens, die de weg blokkeren. Vorige week lagen er nog bomen over de weg, nu staan er fietsen.

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Kringgesprek 1: Wat zou je thuis met overgebleven eten kunnen doen in plaats van het weggooien? Wat zouden restaurants en supermarkten kunnen doen? Hoe komt het dat er zoveel voedsel wordt weggegooid? Hoe kunnen we zorgen dat we thuis, op school, in restaurants en in supermarkten niet teveel voedsel overhouden?
  • Kringgesprek 2: Wat vind je van het werk van de voedselbank: zorgen dat er minder afval wordt weggegooid en mensen helpen die weinig geld hebben. Waarom vind je het goed/minder goed? Stel de voedselbank vraagt of jullie nog tips hebben. Welke tips kun je bedenken?

In Nederland wordt heel veel voedsel weggegooid, wel 40 kilo per persoon per jaar! Met elkaar verspillen we zo’n 700 miljoen kilo goed voedsel. De voedselbank zorgt ervoor dat een deel daarvan niet meer wordt weggegooid, maar terecht komt bij mensen die niet voldoende geld hebben om eten te kopen.

Voorleestekst (1 blz.):

‘Oh nee, daar heb je Sander weer,’ zegt Jonathan. ‘Wat doen we nu?’ ‘Gewoon doorfietsen,’ zegt Sem. … t/m … ‘Ik wil sorry zeggen voor daarstraks.’ ‘Okay,’ zegt Jonathan een beetje verbaasd, maar vooral blij verrast.

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Kringgesprek in een groep waarin elke leerling zich veilig voelt: Wie heeft weleens iets gedaan wat misschien niet zo verstandig was en wat vervelende gevolgen had? Misschien omdat je er van tevoren niet zo heel goed over had nagedacht. Durfde je daarna je excuses te maken? Hoe heb je dat gedaan? Wat heb je ervan geleerd?
  • Filosofisch gesprek: Hoe ouder je wordt, hoe meer je leert. En als je meer weet, kun je ook beter nadenken over dingen. Hoe komt het dan dat (ook volwassen) mensen dingen doen die eigenlijk niet zo slim zijn? Bijv. nog even snel het spoor overstreken om de trein te halen. Stenen van een viaduct op een weg gooien. Gaan roken of drugs uitproberen terwijl het ongezond is? Hoe kun je zorgen dat je je eigen keuzes maakt ook al doet de groep waar je bij bent iets anders? Help de leerlingen bij het gesprek door het stellen van doordenkvragen, zie de tips hierboven bij Schone Natuur.

Excuses kunnen en durven maken als je een vergissing hebt gemaakt of iets vervelends hebt gedaan.

Voorleestekst (1 blz.):

‘Ben je Gerben nog tegengekomen of zo?’ vraagt Sem. Hij is verbaasd dat er ineens een andere Sander staat. … t/m … ‘Saar kwam bij Sander thuis en dit hadden ze bedacht.’

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Kringgesprek: Er zijn twee vormen van energie: grijze en groene. Wat is het verschil? Wat kun je op school doen om minder energie te verbruiken? Wat zijn manieren om schone (groene) energie op te wekken?
  • Onderzoek: Je kunt op de Schooldakkaart van stichting Schooldakrevolutie zien hoeveel zonnepanelen er op jullie schooldak passen en of en hoeveel erop liggen. Zoek jullie school op de Schooldakkaart en bekijk welke kleur stip jullie school heeft. Bespreek met elkaar wat je op de Schooldakkaart ziet.
  • Maak een ‘energiewoordweb’ met hulp van de volgende vragen: Wat is energie? Wat voor soorten energie zijn er? Hoe komt energie uit ons stopcontact? Hoe wordt energie gemaakt? Wat is duurzame energie? Wat is het verschil tussen duurzame en niet-duurzame energie? Welke apparaten (op jullie school) gebruiken veel of weinig energie?

Van het geld dat met de eerste actie is opgehaald, heeft de school zonnepanelen op het schooldak geplaatst.

Voorleestekst (1 blz.):

‘Wanneer is de wedstrijd dan?’ vraagt Sem, terwijl hij op zijn telefoon kijkt of hij een appje van Saar heeft gekregen. … t/m … De jongens schudden elkaar de hand. Sander zegt nog een keer sorry. Hij lijkt echt opgelucht.

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Kringgesprek: Gezond&Happy staat ook voor samen fijn leven, samen werken aan een goed doel, samen sporten en samen buitenspelen. Hoe kun je gezond en happy buiten spelen in de pauze?
  • Zie ook de eerder gegeven suggesties over deze JGG.

Samen sterker: nogmaals excuses, deze (kunnen) accepteren en samen vooruit kijken.

Voorleestekst (1 blz.):

De voetbalwedstrijd tegen de juffen en meesters werd natuurlijk dik door de kinderen gewonnen, met goals van Jonathan en Sander, ondertussen de beste vrienden. … t/m … Als blijvende herinneringen aan de tornado.

Tips om de JGG informatiever te maken:

  • Kringgesprek: Afval kan super waardevol zijn, omdat er nieuwe grondstoffen van kunnen worden gemaakt. Welke producten kennen de leerlingen waarin gerecyclede materialen zijn verwerkt?
  • Maak een ‘recyclewoordweb’ met hulp van de volgende vragen: Wat voor kleding draag je vandaag en welke spullen heb je meegenomen naar school? Welke waardevolle grondstoffen zitten er in deze spullen? Op welke manier kunnen die waardevolle grondstoffen hergebruikt of gerecycled worden? Welke van deze spullen kunnen niet gerecycled worden en waarom niet?

Van het opgeruimde zwerfafval worden kunstwerken gemaakt.